SAĞLIK BAKANLIĞINCA KONTROL EDİLMESİ İSTENİLEN BAKTERİLER
Toplam Koloni (jerm) Sayısı
Birçok mikroorganizma türünü barındıran, toprak bitki gibi çeşitli kaynaklardan suya geçen mikroorganizmaların sayılarının tahmini, su kalitesinin tayininde ve denetiminde yararlı bilgi sağlar. Sayımlar, genellikle 36°C ve 22°C’da agar besiyerinde gelişebilen mikroorganizmalarla yapılır.
Koloni sayımları yeraltısuyu kaynaklarının durumunu ve koagülasyon, filtrasyon ve dezenfeksiyon gibi su arıtım işlemlerinin etkinliğini tayin etmek için yararlıdır ve su dağıtım sistemlerinin durum ve temizliğinin de göstergesidirler. Koloni sayımlarından, bozucu organizmalarla bulaşmış ürünlerin kullanımından kaçınmak ve az sayıda mikroorganizma içermesi gereken suların, gıda hazırlamada ve içme suyu olarak kullanımı durumunda, uygunluğunu tespit etmek içinde yararlanılabilir.
Koloni sayımlarının ana değeri, sık ve uzun dönemli izlemeyi temel alarak beklenilen değişimlerin tespit edilmesi esasına dayanır. Sayımdaki ani artış ciddi kirlenmeler için erken bir uyarıcı olabilir ve derhal yeni araştırmaları mecburi kılar.
TS EN ISO 6222
(Su kalitesi – Kültürü yapılabilen mikroorganizmaların sayımı – Agar besiyerinde aşılama ile koloni sayımı)
Bu standart, suda yaşayan ve kültürü yapılabilen mikroorganizmaların, 36°C ve 22°C’da aerobik inkübasyondan sonra agar besiyerinde oluşan kolonilerinin sayılmasına dair bir metodu kapsar.
Bu metot, şehir içme suyu arıtım işlemlerinin etkinliğini ölçmeye yöneliktir ve bütün su tiplerine uygulanabilir.
Metot özellikle kapalı muhafaza kaplarında tutulan ve doğal mineral sular gibi insanların tüketeceği tüketimine yönelik suyun incelenmesi için uygundur.
Bu Standart amaçları bakımından aşağıdaki tarif uygulanır.
Kültürü yapılabilen mikroorganizmalar: Bu standarda tanımlanan deney artlarında, belirtilen besiyerinde koloni oluşturabilen bütün aerobik bakteriler, mayalar ve küflerdir.
Metodun prensibi, numunenin ölçümlü hacimleri veya seyreltilmiş numunenin, petri kaplarındaki özel besiyeriyle karıştırılarak aşılanmasıdır. Bir petri grubunda inkübasyon süresi 36°C’da 44 saat diğerinde 22°C’da 68 saattir.
Koloni oluşturan birimlerin (cfu) sayısı, numunenin bir mililitresi başına besiyeri ortamında oluşan kolonilerin sayısından hesaplanır.
Koliform ve E.Coli bakterileri
Fekal kirliliğin varlığı ve derecesi, bir su kütlesinin kalitesinin değerlendirilmesinde önemli bir faktördür ve enfeksiyon nedeniyle insan sağlığı için tehlike oluşturur. Su numunelerinin, normalde insan ve diğer sıcak kanlı hayvanların bağırsaklarında yasayan Escherichia coli mevcudiyeti bakımından analiz edilmesi, böyle bir kirliliğin varlığını gösterir. Bazı koliform bakteriler sadece bağırsaklarda değil, toprak içerisinde ve tatlı su yüzeyinde yaşadığından, koliform bakteriler için yapılan analizlerin yorumlanması daha zor olabilir. Bu nedenle koliform bakterilerin varlığı her ne kadar fekal kirliliğin bir kanıtı değilse de arıtma veya dağıtımdaki bir arızanın göstergesi olabilir, izole edilen türlerin tanımlanması bazen bu türlerin orijinleri hakkında bir fikir verebilir.
TS EN ISO 9308-1
(SU KALİTESİ – ESCHERİCHİA COLİ VE KOLİFORM BAKTERİLERİN TESPİTİ VE SAYIMI – BOLUM 1: MEMBRANLA SUZME YONTEMİ)
Bu standart, insanların tüketimine verilen suda Escherichia coli ve koliform bakterilerin tayini ve sayımı için bir referans yöntemi (standart deney) kapsar. Standart deney, membran süzme işleminden sonra ayırt edici bir agar besiyerinde kültür yapılmasına ve numunedeki hedef organizmaların sayısının hesaplanmasına dayanır.
Standart deney, bakterilerin tayinine izin veren düşük bir seçiciliğe sahiptir. Düşük seçiciliği nedeniyle, dezenfekte edilmemiş ve bakteri gelişimine uygun sığ kuyu suları gibi bazı içme sularında, E.coli ve koliform bakterilerin gerçek sayısı üzerinde yanıltıcı etkiye sebep olabilir. Bu nedenle bu standart özellikle, dezenfekte edilmiş sular ve bakteri sayısı düşük diğer sular için uygundur.
Bu standart, bilgiye süratle ihtiyaç duyulan özel durumlarda faydalı olabilecek, insan tüketimine verilen suda, yalnızca 24 saat içerisinde E.coli tayini için hızlı bir yöntemi de (hızlı deney) ihtiva eder. Hızlı deney, membran süzme işleminden sonra seçici şartlar altında kültür yapılmasına ve numunedeki E.coli sayısının hesaplanmasına dayanır.
Bu standarda ki hızlı ve standart deneyler, askıda katı madde veya istenmeyen floranın süzme, kültür ve sayım üzerinde yanıltıcı etki yapmamasının sağlanması kaydıyla diğer çeşit sulara da uygulanabilir.
Yöntem, aşağıda belirtildiği gibi paralel olarak çalışılabilen referans standart deney ve isteğe bağlı hızlı deney olmak üzere iki kısımdan oluşur ve membran süzme tekniğine dayanır.
Standart deney, 2-3 gün içerisinde E.coli ve koliform bakterilerin tayin edilmesi ve sayılmasına imkan sağlayan membranın seçici besiyeri üzerinde inkübasyonu ile ardından ileri biyokimyasal özellik olarak tipik laktoz pozitif kolonilerin gelişmesini ihtiva eder.
Hızlı deney (21±3) saatte E.coli nin tayinine ve sayımına izin veren iki inkübasyon basamağından oluşur. Standart deney ve hızlı deneyin her ikisi de paralel şekilde yürütülürse, E.coli için nihaî sonuç olarak bu iki deneyin sonuçlarından değeri yüksek olanı alınır.
Koliform bakteriler:
Koliform grup bakteriler, Enterobacteriaceae familyası içinde yer alan, fakültatif anaerob, gram negatif, spor oluşturmayan, 35 0C’ de 48 saat içinde laktozdan gaz ve asit oluşturan, çubuk şeklindeki bakterilerdir.
Koliform grup mikroorganizmalara pek çok gıda ham maddesinde rastlanmaktadır. Bunların başında; taze sebzeler, taze yumurta, çiğ süt, kanatlı etleri ve koliform bakımından sayıca zengin sulardan alınan kabuklu ve diğer su ürünleri gelmektedir.
Gıdalarda koliform mikroorganizmaların bulunması; kötü sanitasyon koşullarının, yetersiz veya yanlış pastörizasyon uygulamalarının, pişirme ve pastörizasyon sonrası tekrar bulaşma olduğunun bir göstergesi olarak kabul edilmektedir.
Koliform grubu mikroorganizmaların hepsi dışkı kökenli değildir. Bu grupta bulunan bakterilerden normal florası insanların ve sıcak kanlı hayvanların alt sindirim sistemleri olanlar “fekal koliform” olarak tanımlanmakta ve bunlar dışkı kirlenmesinin bir göstergesi olarak kabul edilmektedirler.
Koliform grup içinde fekal koliform olarak tanımlanan bakterilerin büyük çoğunluğunun E. coli olduğu bilinmektedir. Grubun diğer üyeleri toprak ve bitki kökenli olabilmektedirler.
Herhangi bir örnekte E. coli ‘ye ve/veya fekal koliform bakterilere rastlanması oraya doğrudan ya da dolaylı olarak dışkı bulaştığının ve yine bağırsak kökenli Salmonella ve Shigella gibi primer patojenlerin de olabileceğinin bir göstergesidir.
Escherichia coli:
Genelde E. coli kısaltması ile veya koli basili olarak bilinen Escherichia coli, memeli hayvanların ve insanların kalın bağırsağında yaşayan faydalı bakteri türlerinden biridir.
Normalde bağırsakta yaşadığı için, E. coli dışkı kirlenmesinin bir göstergesi olması yanında genetik yapısı en iyi bilinen canlı olma özelliğine de sahiptir.
E. coli, pediyatrist ve bakteriyolog olan Theodor Escherich tarafından bebek dışkılarında keşfedilmiştir ve adını ondan alır. Coli ise, kalın bağırsaktan demektir.
E. coli, genel olarak bakteri biyolojisinin anlaşılması amacıyla üzerinde sıkça çalışılmış bir model organizma olmuştur.
İnsanın bir günde dışkı yoluyla vücudundan geçen E. Coli bakteri sayısı 100 milyar ile 10 trilyon arasındadır.
Normalde zararsız olan bu bakterinin bazı patojenik tipleri, insan ve hayvanlarda sonucu ölüme kadar giden ishallere, yara enfeksiyonlarına, menenjit, septisemi, artheriosklerosis, hemolitik üremik sendrom, çeşitli immünolojik hastalıklar vb. gibi hastalıklara sebep olabilmektedir.
Pseudomonas aeruginosa ;
Pseudomonas cinsi bakteriler doğada yaygın olarak bulunmakta, infeksiyonlara yol açmaktadır. Bunlardan P. aeruginosa hastane infeksiyonu etkenleri içinde ilk sıralarda yer almakta, çeşitli antibiyotiklere direnç geliştirebilmekte ve oluşturduğu infeksiyonlara bağlı ölüme ve yüksek hastalanma riskine neden olmaktadır. Hastane infeksiyonlarının -25’inden P. aeruginosa sorumlu tutulmaktadır.
P. aeruginosa genellikle çoklu antibiyotik direnci gösterebildiğinden tedavilerde de sorunlara neden olmaktadır.
Katalaz (+), insan patojeni, gram (-), sitrat (+), metil kırmızısı (-), Voges Proskauer(-), aerobik, polar flagellası (0.5*1.5-3 mikron boyutlarında) ile hareket edebilen çubuk şekilli bakterilerdir.
Ekseriye tek hücreler halinde görünürler, fakat bazen üreme esnasında birkaç hücre bitişik kalarak kısa zincirler teşkil ettikleri görülür.
Genç kültürler, üzerinde büyüyebildiği ortamlarda genellikle mavi-yeşil bir pigment çıkarır.
Kültür yaşlandıkça bu renkler kahverengine döner. Proteolitik ve lipolitik aktivite göstermektedirler.
Aerobik olmaları nedeni ile gıdaların yüzeyinde hızlı gelişebilmeleri sonucu okside ürünler ve mukoz madde oluştururlar.
Kendi gelişmeleri için gerekli gelişme faktörleri ve vitaminleri sentezleme yeteneğindedirler.
TS EN 12780
(Sular – İnsani Tüketim Amaçlı Sular)
TS EN 12780’e yapılan analizde Pseudomonas CN Selective Agar besiyerinde gelişen kırmızımsı kahverengi koloniler 360±20 nm dalga boyundaki UV lamba ile incelenir. Bunlardan floresan ışıma vermeyenlerin, genel bir besiyerinde alt kültürü yapılır ve King Agar B besiyerine sürme yapılır ve Petri kutuları 36±2 oC’da 5 güne kadar inkübe edilir ve floresan ışıma kontrol edilir. 500 g olan 1 kutu besiyeri ile 12,5 mL/Petri kutusu olmak üzere 1194 Petri kutusu hazırlanabilir.
