Havuzlardaki serbest klor miktarını, sağlık bakanlığı birinci genelgesinde 0.3-0.6 ppm, ikinci genelgesinde ise 1-3 ppm,üçüncü genelgesinde ise açık havuzlarda 1-3 ppm, kapalı havuzlarda 1-1.5 ppm ve TS11899 a uygun havuzlarda ise 0.3-0.6 ppm olarak vermektedir.
Burada bir çelişki yok mu?
Aslına bakarsanız yok.
Sağlık bakanlığı yayınladığı birinci genelgesinde, kendisine baz olarak TS 11899 u aldı ve yapılan havuzların bu standartlara uygun olduğunu veya bu standartlara uyulabileceğini varsaydı.
Oysa yüzme havuzları daha proje aşamasında TS 11899 da uymadan tasarlandığından ve TS 11899 da uyulmasının kanuni bir yaptırımı olmadığından dolayı, yapılan havuzların çok büyük bir bölümü gelişi güzel ve standartsız olarak üretildi.
Bundan dolayı ikinci genelgesinde klor miktarını 1-3 ppm’e çıkararak havuzlarımızın filtrasyon ve dezenfeksiyon basamaklarının standart dışı olması sebebiyle dezenfeksiyonda yüksek klor tüketimini zorunlu bir hale getirdiğini gördü.
Üçüncü genelgesinde ise havuzları sınıflandırarak açık, kapalı ve TS 11899 standartlarına uygun olanlar için gerekli klor miktarını düzünledi.
Burada çok önemli iki ayrıntıyı gözden kaçırmamak gerekir. Birincisi kapalı havuzlarda stabilizatörlü klor kullanımı yasakladı. İkincisi ise havuzlarda bulunabilecek maxsimum bağlı klor seviyesini 0.2 ppm olarak belirledi.
Maxsimum 0.2 ppm lik bağlı klor seviyesi, TS 11899 ‘a uygun olmayan havuzlarda ve 30 ppm’in üzerinde siyanürik asit bulunduran havuzlardaki, havuz operatörlerinin ve yöneticilerinin başını ağrıtacak bir seviyedir.
Peki, neden bağlı klor max. 0.2 ppm? sorusuna cevap verelim.
Bağlı klor, yani klorun, kloramin basamağı halindeki durumu çok iyi bilinmektedir ki, klorun kansorejen özeliği taşıdığı basamaktır.
Klorun bu basamaktaki yüksek konsantrasyonu (0.6 ppm üstü) suda klor kokusuna ve buna bağlı astıma, gözlerde ve ciltte iritasyona, orta kulak enfeksiyonlarına, mayo ve boyalı saçlarda renk atmasına sebep olmaktadır.
TS 11899 bu konuda ne demektedir?
TS 11899 Havuzlardaki filtrasyon sisteminde, havuz suyunun filtrelenme hızının 30-20 m3/saat ve devir daim süresinin de halka açık havuzlarda maksimum 3-4 saat olduğunu kabul etmekte ve havuzlara aşağıdaki standartları şart koştuğu gibi, havuz suyunun niteliğini de TS 266 belirtmektedir.
Şimdi TS 11899 un havuzda kullanımını uygun gördüğü, dezenfeksiyon maddelerini, su hazırlık metot kombinasyonlarını ve klor dozajı ve klor tesisinin kapasitesinin ne olduğunu, bunları uygulaya bilen havuzlarda neden 0,3-0,6 ppm klor miktarının yeterli olduğunu görelim.
2.1 Dezenfeksiyon Maddeleri
Dezenfeksiyon için bölüm 7.4 de anılan Dezenfeksiyon metotları çerçevesindeki maddeler kullanılır.
a) Klor gazı (Basınçlı kaplarda, gerekli güvenlik tedbirleri alınmış ve mekan bol havalandırılmış vaziyette)
b) Sodyum hipoklorit (Sıvı klor)
c) Kalsiyum hipoklorit (Granül veya tablet halinde) en az e Ca(ClO)2 ve yüzde 5-10 konsantrasyonlu çözelti
d) Kullanım yerinde NaCl elektrolizi ile sodyum hipoklorit
e) Kullanım yerinde NaCl elektrolizi ile klor gazı
ürünleri dezenfeksiyon maddesi olarak kabul edilmekte ve dezenfeksiyon maddeleri arasında stabilizatörlü klorlara yer verilmemektedir.
3.2 Su Hazırlık Metot Kombinasyonları:
TS 11899’a uygun bir tesiste uygulanacak su hazırlık metot kombinasyonları aşağıda verilmiştir.
1.Su hazırlık kombinasyonu: Absorbsiyon, topaklama, filtrasyon, klorlama.
2.Su hazırlık kombinasyonu: Topaklama, filtrasyon, ozonlama, absorbsiyon filtrasyonu, klorlama.
Bu standardın temel ilkelerine, su parametrelerine, fiziksel, kimyasal ve mikrobiyolojik taleplere aykırı olmamak üzere yeni metot kombinasyonları standarda eklenebilir, demektedir.
TS 11899 “yüzme havuzu içindeki su mikrobik kirliliklerle sürekli pislendiğinden, temiz suda ve havuz suyunda, hazırlama aşamasında desteklenen etkili bir Dezenfeksiyon zorunludur. Etkili Dezenfeksiyon 104 adet Pseudomonas aeruginosa’nın 30 sn içinde yok edileceği etki esas alınmıştır.” ibaresini de düşmektedir.
3-6 Klor Dozajı ve Klor Tesisinin Kapasitesi
Az veya fazla klor dozajından kaçınmak için, klor ihtiyaca göre filtre edilmiş suya verilmelidir. Havuzda klor miktarını havuz suyundaki serbest klor konsantrasyonuna göre otomatik olarak ayarlamak için su kontrol ve ayar tesisi gereklidir. Klor cihazlarının en yüksek kapasitesi ve temiz sudaki en yüksek klor konsantrasyonu aşağıda verilmiştir.
Kapalı havuzlar için : 2 gr Cl2/ 1 m3 temiz su
Açık havuzlar için :10 gr Cl2/ 1 m3 temiz su , olarak TS 11899 belirlemektedir.
Bu şartlarda (TS11899) havuza sürekli yapılacak klor beslemesiyle, havuzdaki serbest klor miktarının 0.3-0.6 ppm oranında olması yeterlidir.
Klor Oksidasyon Basamakları
Havuz suyuna verilen serbest klorun, tüketim yolu aşamalarına bir bakalım.
Klor önce ;
-
Fe+2 ve Mn+2 Oksidasyonunu
-
Amonyum iyonları ile bağlı klor oluşumunu
-
Organik maddelerin oksidasyonunu
-
Dezenfeksiyonu gerçekleştirir.
İşte bu noktada havuz suyuna verdiğimiz klor, bağlı klor aşamasını geçemez ise dezenfeksiyon işlemini gerçekleştiremez.
Buna dayanarak bağlı klor kırıldıktan sonra havuzda bulunacak serbest klor miktarının 0,6 veya 2 ppm olması, yalnızca dezenfeksiyon işlemi için, dezenfeksiyon değerinin zamana bağlı oksidasyon gücünü etkiler.
Dezenfeksiyon Değeri
Dezenfeksiyon Değeri = Serbet klor miktarı * Zaman
-
Fekal (dışkı) Kirletici Dezenfeksiyon Değeri E. Coli 1 dakika ‘dan az Hepatit A 16 dakika Giardia 20-45 dakika Cryptosporidium 9600 dakika
Not:1 mg/lt (ppm) Serbest klor, pH 7.5 ve havuz suyu sıcaklığı 25 C olduğu koşullarda
Hepatit A virüsü için bir örnekleme yapalım.
Havuzumuzdaki serbest klor miktarı 0.6 ppm olsun, bu virüsün yok edilmesi için gereken zamanı hesaplarsak;
Dezenfeksiyon Değeri = Serbet klor miktarı * Zaman
16 dakika = 0,6 ppm * Zaman
Zaman = 27 dakika
Şimdi havuzumuzdaki serbest klor miktarı 2 ppm olsun, bu virüsün yok edilmesi için gereken zamanı hesaplarsak;
Dezenfeksiyon Değeri = Serbet klor miktarı * Zaman
16 dakika = 2 ppm * Zaman
Zaman = 8 dakika
Burada yüksek klor miktarının dezenfeksiyon için büyük bir avantaj olduğu görülse bile, klorun insan sağlığı üzerine olan olumsuz etkilerini göz ardı etmememiz gerekir.
Yüksek serbest klor miktarı, dezenfeksiyon zamanını düşürse bile bizim sağlığımıza olan yan etkilerinide o oranda artırmaktadır.
